Kloof gedicht, maar tempo is laag

Weer een jaar voorbij. En op de valreep is COP28 erin geslaagd om een akkoord te bereiken om netto nul in zicht te houden. Er moet echter nog veel gebeuren, want het tempo in de BKG-emissiereductie is nog steeds te laag. De vraag is dan: kunnen bedrijven en overheden in zeven jaar tijd nog meer doen om echt op stoom te komen om de BKG-emissies te verminderen?

De emissies van broeikasgassen (BKG) in de Nederlandse economie is in de periode 1990-2022 met 18% afgenomen. De afname van de uitstoot van BKG was gemiddeld groter bij particuliere huishoudens (-16%) dan uit economische activiteit in sectoren (-13%). De afvalstortplaatsen zijn verantwoordelijk voor de rest. Een afname van 18% in 32 jaar, dat is slechts 0,6% per jaar. Het is sowieso veel te traag om het gestelde 2030-doel (55% onder het niveau van 1990) te kunnen halen.

Stel dat we in het tempo van 0,6% BKG-emissiereductie per jaar vasthouden in de komende 7 jaar. Dan missen we het 2030-doel met 42%. Nederland komt dan dus niet eens in de buurt. Er moet dan veel meer gas worden gegeven in de vermindering van BKG-emissies. Gelukkig geven de BKG-emissiecijfers van het IPCC wat meer hoop: in 2023 zijn de BKG-emissies in de eerste twee kwartalen inmiddels met gemiddeld 4% op jaarbasis afgenomen. Maar ook als we dit tempo lineair doortrekken dan gaan we het niet halen, maar dan komen we (op 20% na) aardig in de buurt.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is optimistischer. Niet lang geleden hebben zij aan de hand van de extra sectorspecifieke klimaatplannen en de bestaande klimaatplannen het klimaatbeleid opnieuw doorgelicht. Zij kwamen tot de conclusie dat de realisatie van het wettelijke 55%-doel in 2030 voor Nederland binnen handbereik ligt, maar dan moet alles meezitten. Ze gaven hierbij aan dat de speelruimte tot 2030 zeer beperkt is en vertragingen moeten worden voorkomen.

Koolstofarme technologieën

Bedrijven kunnen in ieder geval hun borst natmaken. De druk om meer BKG-emissies te verminderen gaat de komende jaren alleen maar toenemen. Die druk kan uit verschillende hoeken komen, zoals politiek, consumenten, eindgebruikers, NGO’s en (regionaal) overheidsbeleid. De inzet van koolstofarme technologieën is waarschijnlijk de meest effectieve manier waarop schaalgrootte bereikt kan worden. En ook geldt: hoe marginaal het aandeel van sommige sectoren in de totale BKG-emissies ook is, het helpt als alle bedrijven in elke sector hun verantwoordelijkheid nemen in deze complexe maar ook belangrijke materie.

Bedrijven hebben genoeg opties om hun uitstoot te verminderen. Het kan bijvoorbeeld met energie-efficiency maatregelen. Dit is laagdrempelig en mits goed uitgevoerd ook effectief in BKG-reductie. Daarnaast kunnen processen worden geëlektrificeerd, maar ook warmtepompen, hybride boilers, recycling en het uitnutten van restwarmte helpt. Voor de langere termijn is het noodzaak om de huidige (demonstratie-)projecten van technologieën met bekende werkingsprincipes in praktijk worden gebracht. Denk aan Carbon Capture & Storage met hoge CO2 concentraties, procesinnovaties, de inzet van (groene) waterstof, geavanceerde bio- en synthetische brandstoffen en geothermie.

Nog lang geen later

Voor het pad tussen 2030 en 2050 zijn nieuwe innovaties nodig of een doorontwikkeling van de huidige. Duidelijk is dat alleen met een goed georkestreerd samenspel tussen private en publieke instellingen en krachtig ingrijpen door alle partijen op korte termijn het 2030-doel haalbaar is.

Het geheel blijft een grote uitdaging. Maar ze zeggen: ‘Aan de rand van het ravijn bloeien de mooiste bloemen’, ofwel de beste resultaten worden geboekt als de druk het hoogst is. Daar moeten we dan maar even aan vasthouden. Ik ga er over peinzen in een lange kerstpauze. Ruimte maken voor inspiratie voor het nieuwe jaar en even BKG-vrij bijtanken. Fijne feestdagen!