Recessie = extra banenverlies

Het kabinet laat het begrotingstekort de komende jaren zover oplopen dat het bij een economische tegenvaller al snel zijn begrotingsnorm overtreedt. Als het kabinet zich dan aan zijn eigen afspraken houdt, kan dat leiden tot bezuinigingen. Wanneer dit tijdens een recessie gebeurt, dan veroorzaken bezuinigingen ongeveer twee keer zoveel schade aan de economie als wanneer de economie floreert. Daarmee ligt een extra baanverlies van zo’n 80 duizend banen op de loer. Dat blijkt uit een analyse van ING Research. Het dak kan beter worden gerepareerd als de zon schijnt.

Het kabinet wil met zijn trendmatig begrotingsbeleid de economie automatisch ondersteunen in mindere economische tijden. Het begrotingssaldo waar het kabinet op afstevent geeft echter nauwelijks ruimte om bij economische tegenslag de hogere uitkeringsuitgaven en dalende belastinginkomsten op te vangen. Daarvoor vaart het kabinet namelijk te scherp aan de wind, met een gemiddeld begrotingstekort van 2,6%bbp in 2025-2028 dat nauwelijks afstand houdt tot de eigen norm van 2,8%bbp.

Kabinet wil binnen de lijntjes kleuren, maar dat wordt moeilijk als het economisch tegenzit

Op basis van huidige inschattingen van de economische ontwikkeling blijft het kabinet binnen deze eigen meerjarige tekortdoelstelling van 2,8%bbp. Bovendien heeft de Europese Commissie recent geconcludeerd dat het Nederlandse overheidstekort voorlopig niet buitensporig is. Als de economische omstandigheden niet wijzigen, geldt dit naar inschatting van ING Research waarschijnlijk ook voor de rest van de kabinetsperiode. Echter, al bij een economische tegenvaller van zo’n 1%bbp zal het kabinet zich gedwongen kunnen voelen te bezuinigingen om het overheidssaldo weer in het gareel te krijgen.

Bezuinigingen tijdens recessies doen twee keer zoveel schade

Zulke plotselinge bezuinigingen zijn doorgaans extra schadelijk voor de welvaart, zeker als deze tijdens een recessie worden uitgevoerd. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bezuinigingen tijdens een recessie ongeveer twee keer zoveel schade doen aan de economie dan wanneer de economie floreert.

Risico op 80 duizend extra verlies aan banen bij gemiddelde economisch teruggang

Uit een scenario-analyse van ING Research met als aanname een historisch gemiddelde economische teruggang blijkt dat de dan benodigde bezuinigingen van 1,7%bbp (ofwel 20 tot 22 miljard euro) tot circa 160 duizend minder banen kunnen leiden. Zouden de bezuinigingen worden gedaan in een economisch florissantere periode, dan zou het baanverlies circa 80 duizend lager uitkomen. Deze schatting van het extra baanverlies geeft een orde van grootte weer: hoe dit in de praktijk precies zou uitpakken hangt af van de exacte bezuinigingsmaatregelen, timing en natuurlijk de aard en omvang van de recessie.

Dit illustreert dat voor de overheidsfinanciën meestal geldt dat het dak het beste gerepareerd kan worden als de zon schijnt. Een kabinet dat het overheidstekort nu al minder laat oplopen, zou zo extra werkgelegenheidsverlies bij een eventuele recessie kunnen voorkomen. Met deze scenarioanalyse maakt ING Research de abstracte waarschuwing van veel economen tegen ‘procyclisch begrotingsbeleid’ concreet en geeft aan wat het voor mensen in Nederland kan betekenen.