Jan-Paul van de Kerke: ‘Gevolgen Trump voor Nederland’

De winst van Trump heeft in potentie grote impact op de Nederlandse economie. De Visie van Jan-Paul van de Kerke, econoom van ABN Amro.

Hoewel er nog veel onzeker is over welk beleid de nieuwe Amerikaanse president gaat voeren, maken de meerderheden die hij lijkt te hebben in de Senaat en in het Huis van Afgevaardigden het uitvoeren van zijn beleidsagenda makkelijker. Een van Trump’s plannen is het invoeren van een invoerheffing op alle goederen die de VS importeren. Dit raakt de eurozone en Nederland hard. Mogelijke tegenmaatregelen vanuit andere landen of de Europese Unie zijn op dit moment onzeker. In een fragmenterende wereld doet Nederland er goed aan in Europees verband op te trekken.

Trump wint, ook in het parlement

Donald Trump lijkt de nieuwe president van de Verenigde Staten (VS) te worden. En met een flink mandaat, aangezien Trump waarschijnlijk de ‘popular vote’ wint. Belangrijker nog; hij lijkt over meerderheden in de Senaat en in het Huis van Afgevaardigden te beschikken. Hierdoor kan hij gemakkelijker zijn beleidsagenda doorvoeren in vergelijking met een situatie waar hij compromissen had moeten sluiten met de democraten.

Over Trumps beleidsagenda is nog veel onduidelijk. Voor Nederland houden we met name Trumps uitlatingen over het invoeren van universele invoerheffingen in de gaten. Trump heeft aangegeven universele invoerheffingen in te willen stellen van 10% (of 20% afhankelijk van welke Speech je beluisterd) op alle goederen die de VS importeert. Hoewel hij dit voornemen niet herhaalde in zijn overwinningsspeech vanochtend, is de kans op invoering van de invoerheffingen – mede door de overwinning in het parlement – reëel.

Amerikaanse invoerheffingen raken Nederland direct en indirect

Wat betekent dit voor de Nederlandse economie? In augustus publiceerden wij een doorrekening van wat de invoering van een universele invoerheffing van 10% door de VS betekent voor Nederland. Uiteindelijk sorteert dit in 2027 een 2 procentpunt lager bbp in vergelijking tot ons huidige basisscenario voor de Nederlandse economie. Grofweg loopt een gemiddelde Nederland hierdoor 500 euro aan inkomen mis. De impact voor de bredere eurozone is eveneens aanzienlijk, maar kleiner dan voor Nederland. Dit heeft te maken met de karakteristieken van de Nederlandse economie. Klein, open en op export-georiënteerd. De Nederlandse handel met de VS kenmerkt zich bovendien door een groot aandeel in Nederland geproduceerde goederen in plaats van goederen die geïmporteerd worden en weer doorgevoerd worden, de zogenaamde wederuitvoer. Aan binnenlands geproduceerde goederen verdienen Nederlandse bedrijven relatief meer en doorgaans is er met de productie meer werkgelegenheid gemoeid. Dit maakt deze uitvoer waardevol voor Nederland. De keerzijde hiervan is dat een afname van de uitvoer naar de Verenigde Staten een grote impact op onze economie heeft.

De impact is zowel direct als indirect. De directe impact komt door hogere kosten van handel met de Verenigde Staten waardoor de Amerikaanse vraag naar onze goederen en de hoeveelheid verhandelde goederen afnemen. Het indirecte effect op Nederland komt via lagere wereldhandelsvolumes en lagere groei in de eurozone. De VS zijn een dominante economie. De invoerheffingen hebben daarmee wereldwijd een uitstralingseffect wat ook indirect onze economie raakt.

Bij Europese uitzonderingspositie zou Nederlandse economie op termijn profiteren

We hebben ook berekend wat de economische implicaties zijn als de Europese Unie (EU) een uitzonderingspositie kan uitonderhandelen, waarin de importheffingen niet zouden gelden voor de eurozone. In dit scenario wordt Nederland initieel geraakt door een vertraging van de wereldeconomie. Op termijn verschuift handel van de door importheffingen getroffen landen naar de eurozone, waardoor de Nederlandse economie profiteert.

Invoerheffingen raken industrie, die reeds in zwaar weer verkeert

Het moge duidelijk zijn dat het met name de export-georiënteerde sectoren zoals de industrie en transportsector zijn waar de impact mogelijk het grootst is. Binnen de industrie zijn het vooral de drankenindustrie, de chemische industrie en de farmaceutische industrie waarvan een groot aandeel van hun uitvoer richting de VS gaat. Dit zijn echter sectoren met een groot netwerk van toeleveranciers in binnen en buitenland. Nederlandse bedrijven nemen bijvoorbeeld meer dan andere eurozone landen deel aan global value chains (internationaal geoptimaliseerde aanvoerlijnen). Zo raakt het initiële effect vooral deze sectoren maar wordt middels keteneffecten een breder type bedrijven, groot en klein geraakt.

Een belangrijke kanttekening is de huidige zwakke startpositie van de Europese en Nederlandse industrie. Aangezien de vooruitzichten voor de industrie beperkt zijn komen deze invoerheffingen mogelijk op een ongunstig moment voor de sector.

Lagere groei dempt inflatie

Het inschatten van de inflatie-effecten van invoerheffingen door de VS is moeilijker. Deze hangen in grote mate af van mogelijke escalatie of tegenmaatregelen die de EU of andere landen invoeren als reactie op de Amerikaanse heffingen. Bij mogelijk tegenmaatregelen zal er al snel een prijsopdrijvend effect volgen waardoor de Nederlandse inflatie oploopt. Als we enkel naar het inflatie-effect van Amerikaanse invoerheffingen kijken dan verwachten wij een neerwaarts effect op inflatie. Lagere groei in Nederland en de eurozone dempt de inflatieontwikkeling licht. In het geval van een Europese uitzonderingspositie van handelstarieven zou de inflatie juist opgestuwd worden door een toename van de economische activiteit.

Tegenmaatregelen en verdere fragmentatie vergroten de impact voor Nederland

Vanwege de onzekerheid op dit moment laten de economische effecten zich moeilijk inschatten. Mocht Trump daadwerkelijk overgaan tot het invoeren van importheffingen dan zijn mogelijke tegenmaatregelen van de EU of andere landen een nieuwe bron van onzekerheid. Verdere maatregelen die de Nederlandse uitvoer beperken creëren een grotere economische impact. In een scenario waarin de Europese Unie juist een uitzonderingspositie verkrijgt kan Nederland mogelijk zelfs profiteren.

Het is duidelijk dat de Nederlandse economie kwetsbaar is voor het verder fragmenteren van het economische speelveld. Nederland doet er daarom goed aan om in Europees verband op te trekken om zo een vuist te maken tegen protectionisme of, als dat nodig blijkt, samen met tegenmaatregelen te dreigen.

Volgende week, na de publicatie van de Nederlandse economische groei over het derde kwartaal, zullen we onze ramingen herzien en de overwinning van Trump meenemen in onze macro-economische voorspellingen.

Meer weten over de impact van de winst van Trump?

Lees hier voor de impact op de Amerikaanse economie (link)

Lees hier voor de impact op de eurozone (link)

Lees hier meer over de impact op renteniveaus (link)

Lees hier voor het effect op wisselkoersen (link)